Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcaması 2024 yılında bir önceki yıla göre 274 milyar 279 milyon TL artışla 651 milyar 822 milyon TL'ye yükseldi.

Gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının GSYH içindeki oranı 2023 yılında yüzde 1,39 iken, 2024 yılında 44 trilyon 587 milyar 225 milyon TL'lik GSYH içindeki oranı yüzde 1,46 oldu.

Ar-Ge harcamalarında mali ve mali olmayan şirketler yüzde 64,8 ile en büyük paya sahip olurken, bunu yüzde 30,9 ile yükseköğretim takip etti. Kâr amacı olmayan kuruluşlar tarafından yapılan Ar-Ge harcamalarının da dâhil olduğu genel devlet Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamaları içindeki payı ise yüzde 4,3 oldu. Ar-Ge harcamaları içerisinde personel harcamaları yüzde 59,5 ile en büyük harcama kalemini oluşturdu.

Ar-Ge harcamalarının 2024 yılında yüzde 53,8'i mali ve mali olmayan şirketler tarafından finanse edilirken genel devlet Ar-Ge harcamalarının yüzde 30,4'ünü, yükseköğretim yüzde 12,9'unu, yurt dışı kaynaklar yüzde 2,9'unu ve diğer yurt içi kaynaklar yaklaşık olarak yüzde 0,01'ini finanse etti.

Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden 2024 yılında toplam 310 bin 473 kişi Ar-Ge personeli olarak çalıştı. Sektörler itibarı ile dağılımına bakıldığında ise TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelinin 2024 yılında yüzde 67,1'i mali ve mali olmayan şirketlerde, yüzde 30,0'ı yükseköğretimde ve yüzde 2,9'u kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlet sektöründe yer aldı.

TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel sayısı, 2024 yılında 106 bin 74 kişi ile toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 34,2'sini oluşturdu. Sektörler itibarıyla TZE cinsinden kadın Ar-Ge personel oranı yükseköğretimde yüzde 47,9, kâr amacı olmayan kuruluşların da dâhil edildiği genel devlette yüzde 30,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 28,2 oldu.

Ar-Ge personeli öğrenim durumuna göre incelendiğinde, Ar-Ge personelinin yüzde 39,9'unun lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 30,6 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 20,3 ile yüksek lisans, yüzde 4,9 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti. TZE cinsinden Ar-Ge personelinin eğitim durumuna göre dağılımı ise sırasıyla; yüzde 48,9 ile lisans, yüzde 21,2 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 19,1 ile yüksek lisans, yüzde 5,8 ile meslek yüksekokulu ve yüzde 5,0 ile lise ve altı eğitim düzeyi şeklinde oldu.

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) 2. Düzeye göre 2024 yılında Ar-Ge harcamalarının en yüksek olduğu bölge toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 33,4'ünü gerçekleştiren TR10 (İstanbul) iken, bunu yüzde 27,8 ile TR51 (Ankara) ve yüzde 9,4 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesi takip etti.

Toplam Ar-Ge personel sayısının yüzde 32,6'sı TR10 (İstanbul), yüzde 19,2'si TR51 (Ankara) ve yüzde 8,3'ü TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde istihdam edildi.

Mali ve mali olmayan şirketler tarafından 2024 yılında gerçekleştirilen 422 milyar 307 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 52,7'si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi. Ar-Ge merkezlerinde yapılan Ar-Ge harcamasının yüzde 89,4'ü, 250 ve üzeri çalışan sayısına sahip olan girişimler tarafından yapıldı.

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, 2024 yılında imalat sanayinde gerçekleştirilen 210 milyar 506 milyon TL Ar-Ge harcamasının yüzde 46,9'unun yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimler tarafından gerçekleştirildiği görüldü. İmalat sanayindeki toplam Ar-Ge harcamasının yüzde 40,2'si orta yüksek teknoloji faaliyetindeki girişimler, yüzde 8,2'si orta düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler ve yüzde 4,7'si düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı. 

İmalat sanayinde Ar-Ge faaliyeti yürüten girişimlerdeki araştırmacı sayıları incelendiğinde 2024 yılında en fazla araştırmacının 31 bin 701 kişi ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler tarafından istihdam edildiği görüldü. Bunu 22 bin 93 araştırmacı istihdamı ile yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimler takip etti. TZE cinsinden araştırmacı sayıları dikkate alındığında da en fazla değerin 28 bin 957 ile orta yüksek teknoloji faaliyeti yürüten girişimlerde olduğu saptandı.

Dolaylı Ar-Ge teşviklerinin, mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcaması içerisindeki payı 2015 yılında yüzde 14,8 iken 2024 yılında yüzde 25,1'e yükseldi. Mali ve mali olmayan şirketlerin Ar-Ge harcaması 2015 yılında 11,2 milyar TL iken, bu harcamalar 2024 yılında 422 milyar TL'ye ulaştı.